ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ...«άδειας φωλιάς».

Για πολλές οικογένειες μια σημαντική στιγμή στη δάρκεια της εξέλιξης τους, που συνήθως γίνεται στη μέση ηλικία των γονέων, είναι η απομάκρυνση των παιδιών από το σπίτι, οι λόγοι είναι πολλοί σπουδές,γάμος,στρατός,εύρεση εργασίας ή απλά να ξεκινήσουν τη δική τους ζωή.Η αποχώρηση αυτή μπορεί να αποτελέσει μια συναισθηματικά έντονη αλλαγή, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε να έχει χαρακτηριστεί “σύνδρομο της άδειας φωλιάς”. Στη φάση αυτή, μπορεί να αναδυθούν συναισθήματα θλίψης, ανησυχίας και μοναξιάς ή ακόμα και κατάθλιψη. Για τους περισσότερους γονείς, απαιτούνται μεγάλες αλλαγές τόσο σε πρακτικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο και προσπάθεια προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Στην ουσία, οι μεσήλικες γονείς καλούνται να εγκαταλείψουν και να πενθήσουν ένα κομμάτι του ίδιου τους του ρόλου ως γονέων.

Οι γονείς καλούνται να πάψουν να είναι γονείς ενός μικρού παιδιού, να μετεξελιχθούν σταδιακά σε γονείς ενός ενήλικα. Πρόκειται για μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας του ρόλου του γονέα, την οποία ένας μεσήλικας μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο έτοιμος να εγκαταλείψει. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το παιδί αποτελεί το μοναδικό κέντρο της συναισθηματικής ζωής ενός γονέα ή ενός ζευγαριού, δεν αποκλείεται η απομάκρυνση του παιδιού από το σπίτι να κινητοποιήσει αντιδράσεις κατάθλιψης ή σοβαρή διατάραξη της σχέσης του ζευγαριού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι γυναίκες που είχαν μείνει στο σπίτι για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, διακόπτοντας την εργασία τους ή τις σπουδές τους, για τις οποίες η απώλεια μπορεί να είναι δυσβάσταχτη, καθώς κινδυνεύουν να μείνουν ξαφνικά “άνεργες”.

Ξαφνικά, τα παιδιά τους παύουν να τις έχουν τόσο πολλή ανάγκη, οι γυναίκες αυτές βρίσκονται ξαφνικά χωρίς απασχόληση. Ωστόσο, δεν πρόκειται μόνο για το πρακτικό ζήτημα του ελεύθερου χρόνου. Στην ουσία, ο γονέας καλείται να αναθεωρήσει την ταυτότητά του. Αυτό μπορεί να αποδειχτεί δύσκολο, ιδιαίτερα για μια γυναίκα που έχει περιορίσει τους ρόλους της σε αυτόν της μητέρας.Όταν παρέλθει το συναίσθημα του πένθους τότε πολλοί μεσήλικες γονείς διαπιστώνουν σύντομα τις θετικές διαστάσεις αυτής της αλλαγής και τις υποδέχονται με ικανοποίηση, ίσως και με ανακούφιση ή ενθουσιασμό. Οι γυναίκες που δεν είχαν εργαστεί εκτός σπιτιού μπορεί να σκεφτούν ότι τώρα έχουν την ευκαιρία να αναζητήσουν εργασία ή να σπουδάσουν. Επίσης, οι γονείς μπορεί να αισθανθούν απελευθερωμένοι από τις ευθύνες και τις απαιτήσεις της ανατροφής των παιδιών και να αξιοποιήσουν το διαθέσιμο χρόνο που έχουν πλέον για την εργασία τους ή για άλλες δραστηριότητες. Παράλληλα, οι σύζυγοι έχουν περισσότερο χρόνο ο ένας για τον άλλον και μπορεί να αναβιώσουν τη σχέση τους ως ζευγάρι.

Όσον αφορά δε τις σχέσεις γονέων-παιδιών, προκειμένου να διατηρηθούν με τρόπο αναπτυξιακά εποικοδομητικό, θα πρέπει να μετασχηματιστούν. Η αυτονόμηση των ενήλικων παιδιών δε συνιστά διάρρηξη της σχέσης γονέα-παιδιού, αλλά μοχλό αλλαγής προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης μιας νέας μορφής σχέσης: της σχέσης ενήλικα προς ενήλικα. Μάλιστα, η εμβάθυνση της νέας αυτής μορφής σχέσης μπορεί να είναι μια ιδιαίτερα εμπλουτιστική αναπτυξιακή εμπειρία και για τις δύο πλευρές. 

ΑΝΝΑ ΝΤΙΖΟΥ

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας.